در حقوق ایران، اموال به دو دسته کلی منقول و غیرمنقول تقسیم میشوند. این تقسیم بندی بر اساس ویژگی های فیزیکی و حقوقی مال صورت میگیرد و آثار حقوقی مهمی (مانند نحوه نقل و انتقال، صلاحیت دادگاهها و مقررات ثبت) دارد.

1. اموال غیرمنقول

اموالی که نقل آنها از محلی به محل دیگر ممکن نباشد یا بدون خرابی یا تغییر هویت نتوان آنها را جابهجا کرد. این اموال معمولاً ثابت و دائمی هستند و مقررات خاصی (مثل ثبت در دفتر اسناد رسمی) بر آنها حاکم است.

انواع مال غیرمنقول:

• غیرمنقول ذاتی (طبیعی):

  • زمین و خاک (مثل یک قطعه زمین زراعی یا مسکونی).

  • معادن و ذخایر طبیعی (نفت، گاز، سنگ های قیمتی) که در زمین هستند.

  • ساختمانها و بناهای متصل به زمین (خانه، مغازه، کارخانه).

• غیرمنقول به دلیل عمل انسان (اصطناعی):

  • درختان و گیاهانی که در زمین کاشته شده و ریشه دارند (مثلاً درختان باغ).

  • لولهکشی، تاسیسات ساختمان و چاههای حفرشده در زمین.

• غیرمنقول حکمی (به حکم قانون):

  • حق انتفاع از اموال غیرمنقول (مثل حق عمری یا سکونت در خانه دیگری).

  • حق ارتفاق نسبت به ملک دیگری (مثل حق عبور از زمین همسایه).

  • اجاره املاک و مستغلات (در برخی موارد).

2. اموال منقول

اموالی که بدون تخریب یا تغییر هویت قابل انتقال از جایی به جای دیگر باشند. این اموال معمولاً متحرکاند و مقررات سادهتری در نقل و انتقال دارند.

انواع مال منقول:

• منقول ذاتی:

  • اشیای قابل حمل (مثل ماشین، موبایل، لباس، پول).

  • حیوانات (گاو، گوسفند، اسب).

• منقول حکمی (به حکم قانون):

  • اسناد و اوراق بهادار (چک، سفته، سهام شرکت).

  • حقوق مالی ناشی از مالکیت فکری (مثل حق تألیف یا اختراع).

  • مطالبات و دیون (مثل طلب از فرد دیگر).

• منقول تبعی:

  • اموالی که به تبع مال غیرمنقول، منقول محسوب میشوند (مثل مصالح ساختمانی قبل از استفاده در بنا).

تفاوتهای کلیدی:

مال منقول

مال غیرمنقول

تماس با ما