چگونگی اجرای وصیت یا تصفیه ترکه

چگونگی اجرای وصیت یا تصفیه ی ترکه و احتساب وصیت

باید سه مرحله انجام بدیم :
1- تعیین مقدار ثلث و موارد آن
2- تعیین مقدار موصی به
3- چگونگی کاهش وصایای زاید بر ثلث

1-تعیین مقدار ثلث: من باید ببینم این آقا چقدر وصیت کرده توی ثلث جا میده یا نمیده.خود تعیین مقدار ثلث مواردی داره.
1- تعیین اموال و دارایی حین الفوت در اصطلاح میگن تعیین ترکه.میریم کل ماترک رو لیست میکنیم.چوب لباسی داره گوشی داره عینک داره ماشین داره اینارو لیست میکنیم
اینا جزء اموالن:
1- اعیان اموال
2- حقوق قابل تقویم به پول مثل سرقفلی
3- مطالبات
4- اموالی که سبب تملک اونا فراهم شده اما هنوز به تملک درنیومده اگرچه هنوز به تملک درنیومده اما اسباب تملکشون فراهم.فقها مثال زدن میگن مثل توری که تو دریا انداخته شده. این اموال توی ترکه حساب نمیشه.تا قیمت گذاری نکنم ثلث معلوم نمیشه.
اینها حساب نمیشه:
1- مطالبات غیرقابل وصول.مثل مطالباتی که مشمول مرور زمان شده( الان که دیگه نیست قبلا ).
2- اموالی که اصل مالکیت اونا محل اختلاف. چون تو حقوق اصل عدم است پس فعلا اونو حساب نمیکنیم.
3- مطالبات معلق که در لحظه ی محاسبه ی ماترک وصایا اون معلق علیه هنوز حاصل نشده است.مثل اینکه یه نفر به کسی بگه اگه من در آزمون دکتری قبول شدم صد هزار تومن به تو دادنی ام الان اون بنده خدا وصیت کرده مرحوم شده اون صد هزارتومنو حساب کنیم یا نکنیم؟ هنوز که اون حاصل نشده پس مطالبات معلق که هنوز معلق علیه اونا حاصل نشده است.
4- دیه متوفی اگر او در اثر جرم کشته شده باشد و بحث عمد یا غیرعمد بودن قتل در دادگاه مطرح بوده باشد.
دیه جزء ماترک دیه رو وراث مستقیما از اون نمیگیرن.دیه ی متوفی اگر اون در اثر ارتکاب جرم کشته شده باشد و بحث عمد یا غیرعمد بودن اون قتل مطرح است در دادگاه در حال رسیدگی است و هنوز نتیجه معلوم نیست.خب چرا حساب نمیکنید؟ چون اگر این قتل عمد توصیف بشود مجازات اولیه در قتل عمد قصاص پس واسه چی اونو تو ثلث میاری هنوز که معلوم نیست غیرعمدی توصیف بشه بله اگر غیرعمدی توصیف شد و دیه رو گرفتین دیه جزء ماترک هنوز که نشده ای بسا عمد توصیف شد حکم اولیه در قتل قصاص دیگه مالی اضافه نمیشه.اما حالا دادگاه داره رسیدگی میکنه معلوم نیست حالا که معلوم نیست اصل کلی هم عدم فعلا حساب نکنین اگر در آینده اون غیرعمد توصیف شد دیه گرفتین یا عمد توصیف شد و مسامحتا دیه گرفتین ثلث اونم میتونه مورد نظر باشه.
1- تعیین اموال(ترکه)
2- تقویم اموال(ترکه) حین الفوت.کل اموالی که داره قیمت گذاری و ارزش گذاری میکنیم به قیمت حین الموت.
ضمنا اگر مالی حین اموت بود ولی الان وقت قیمت گذاری است تلف شده است تو لیست حساب میشه.
3- تشخیص دیون متوفی و کسر قیمت آنها از ترکه از حال موجل.حالش که حال موجلشم با فوت او حال میشه.پس کل دیونو میپردازیم چیزی باقی نموند خدافظ.مثلا دو میلیون و چهارصد تومن باقی مونده واجبات مالی بهش تعلق میگیره؟ اگر میگیره اونم از کم میکنیم اگر نمیگیره که هیچی میشه ماترک خالص. یک سوم این موضوع وصیت. الان معلوم میشه این آقا چه مقدار وصیت میتونسته داشته باشه.در باب دیون این اقلام رو داشته باشیم:
1- تمامی بدهکاری های اشخاص حقیقی و حقوقی
2- مالیات ها و عوارض که تا لحظه ی موت به گردنش بوده
3- هزینه ی حفظ ترکه،اداره ی ترکه،تقسیم ترکه.خود اون هزینه داره.تصفیه ی ترکه.واجبات مالی که تعلق گرفت اونم عمل میشه.واجبات بدنی از اونها کم نمیشه مثل نماز و روزه. ولی واجبات مالی بدهکاری در حقیقت.
ممکن کسی وصیت کنه دیون منو از ثلثم بدهین هیچ اشکالی نداره.اثر اینکار اینکه ماترک زیادتر میمونه.اول حساب کنید دیون چقدر از اصل ترکه ندین چون از اصل ترکه بدین ترکه کم میشه حالا که حساب کردین چقدر از محل ثلث من بدین که بیشتر براتون بمونه که اشکالی نداره.
قدم سوم تعیین مقدار موصی به. واجبات مالی و اینارو کم کردیم حالا آنچکه باقی ماند ماترک خالص است یک سومش موضوع وصیت چقدر باقی ماند 30 تومن خب 10 تومن موضوع وصیت ما تا 10 تومن جا داریم حالا میریم سراغ موصی به ها.
موصی به ها موصی به های گوناگونی ان:
1- موصی به معلوم. مثل عین معین.گفته ساعتم رو به علی آقا بدهین. این ساعت تو لیست متوفی قیمت داشته بده 1300 تومن از 30 تومن 10 تومن جا داریم.بعد گفته گوشی را بدین به حسین آقا این 700 تومنه پس 700 با 1300 میشه دوتومن. اینو بنویس تو لیست ببین قیمتش چقدره اینو بده اونو بده تاااا اینکه 10 تومن تموم بشه.

ماده ۸۴۴: هر گاه موصی به مال معینی باشد آن مال تقویم می‌شود اگر قیمت آن بیش از ثلث ترکه باشد مازاد، مال ورثه است مگر این که اجازه از ثلث کند.

معیار هم قیمت زمان فوت کاری به قیمت زمان اجرای وصایا نداریم.

ممکن است موصی به مال کلی باشد مثلا گفته یکی از ماشینهارا بدهین هرماشینی رو وراث انتخاب کردن تو لیست اموال قیمت داره خب بده اینجا در نظر بگیر.

ممکن است موصی به

جزء مشاع از ترکه باشد.اشکالی نداره متوفی گفته یک دانگ این خانه را به کبرا خانم وصیت کردم اشکالی نداره.نیم دانگش را به جلیل وصیت کردم اولا اون موصی له ها با ان ورثه در آن مال شریک میشوند.

ماده ۸۴۸: اگر موصی به جزء مشاع ترکه باشد مثل ربع یا ثلث، موصی‌له با ورثه در همان مقدار از ترکه مشاعاً شریک خواهد بود.

وصیت به منافع مال: وصیت به منافع مال.من میگم منافع این آپارتمان را به مادرم وصیت میکنم.خود وصیت به منافع دو نوع:
1- وصیت به منافع ممکن است منافع را به مدت معین وصیت کرده ام مثلا بگم مادر سه سال در اینجا سکونت کند. منافع این خانه را به مدت سه سال به مادرم وصیت کردم.
2- منافع این مال را دائما برای مادرم وصیت میکنم که اینم میشه.وصیت شده به طور دائمی.
اگر وصیت به منافع یک مال به طور دائم باشد میتوان گفت اصل آن مال بدرد وراث نمیخورد.حالا ارزش اون منافع رو چیجوری حساب میکنیم؟ خود اون مال رو به نرخ روز حساب میکنیم بهش میدیم.

اگر به شما بگن که فلان آپارتمان را به تو دادیم ولی هیچگاه نمیتونی سکونت کنی هیچگاه اجاره نمیتونی بدی.انبار نمیتونی کنی.کلاس نمیتونی کنی.هیچ تصرفی که منفعتی به تو برسه نمیتونی ببری ولی اصلش ماله تو به چه دردی میخوره؟ هیچی

انگار موصی خود اون مالو تصرف کرده .در این صورت خود اون مال رو به نرخ امروز عین و منفعت رو تقویم میکنیم ثلث راه داد میدیم به موصی له

اول این مال را به انضمام منافع قیمت گذاری میکنیم. اگر این مال رو بخری ولی سه سال مسلوب و منفعه در مدت سه سال قرر بگیری.به بنگاه میگی اینو چند میخری میگه میگه 45 میلیون خود عین هم 100 میلیون هستش.حد فاصلش میشه فلان تومن اینو از ثلث حساب میکنیم.

ماده ۸۴۶: هر گاه موصی به منافع ملکی باشد، دائماً یا در مدت معین، به طریق ذیل از ثلث اخراج می‌شود:
بدواً عین ملک با منافع آن تقویم می‌شود سپس ملک مزبور با ملاحظه ی مسلوب‌المنفعه بودن درمدت وصیت تقویم شده، تفاوت بین دو قیمت از ثلث حساب می‌شود. اگر موصی به منافع دائمی ملک بوده و بدین جهت عین ملک قیمتی نداشته باشد قیمت ملک با ملاحظه‌ی منافع از ثلث محسوب می‌شود.

منافع دائمی ملک بوده =مالو به نرخ روز حساب میکنی از ثلث کم میکنیم اگر جا داشت وصیتو اجرا میکنیم.

چگونگی اجرای وصایای مبهم:

مالی به علی آقا بدین.چیزی به علی آقا بدهین.وصایایی که مصداقی نیاورده شده هرمالی دادم اونو تو ثلث حساب میکنم اما دوتادونه وصیت هستش که اینارو فقها بحث کردن.ممکن کسی اینجوری وصیت کنه: وصیت به نصف سهم یکی از وراث به نحو غیر معین.به اندازه ی سهم یکیتون به علی آقا مال بدهین یکیتون یک دوم برداره یک هفتم برداره یک شیشم برداره.به اندازه ی سهم کی بده؟ شهید اول میگه: اونی که تو مجموعه سهم کمترین میبره به اندازه ی اون میدیم. اگر زوجه در بین ورثه باشه کمترین سهم زوجه است به اندازه یک هشتم.اگر اون مجموعه دخترو پسرن کمترین دخترن.اگر اون مجموعه پدر و مادرن میت هم اولاد نداره کمترین مادر.اگر اون مجموعه عمه عمو دایی خاله است کمترین خاله است.اونی که تو اون مجموعه معلوم میشه اگر برابرن همه پسرن همه دخترن همه خواهرن که هیچی به یکیشون.اما قاعده همون حرف شهید اول است.

اگر موصی له ها متعدد بودن مثلا این 50 تومن رو بین بچه های مدنی 8 تقسیم کنید یک تعداد دختر داره یک تعداد پسر دو به یک باید کنیم؟ خیر دو به یک برای ارث و ارث غیر از وصیت است.مگر اینکه قرینه بیارم بگم مطابق قواعد ارث بیارین یا به دختره بیشتر بدین به پسر کمتر چون نگفته پس به تسویه است.دو به یک کردن فقط برای ارث و دو به یک کردن ترجیح بلامرجح

چگونگی کاهش وصایای زاید بر ثلث:

فرض میگیریم آقای موصی له وصایایی کرده ماترکشو لیست کردیم تقویم کردیم وغیره دیدیم موصی به ها مجموعش از مجموع قیمت ثلث بیشتره.وراث هم زایدشو تنفیذ نمیکنند.از این لحاظ وصیت دو نوع است: یا ترتیبی یا دفعی.
1- وصیت ترتیبی اسمش مشخص ارزش وصایا در نزد موصی به ترتیب است.اول از همه گوشی رو بدین به علی آقا چون گفته اول از همه پس درجه یک بعد گفته آنگاه ساعت را بدین به حسین آقا چون گفته آنگاه پس درجه دو.سپس یه مقدار خرما بخرین به کبرا خانم بدین چون گفته سپس پس این مرحله سوم.بعد از آن یه تشت بخرین بدین به فلان خانم پس این شد چهارم.آنگاه فلان چیز بخرین بدین به فلان خانم معلوم میشه این مرتبه پنجم.اجرای این خیلی راحته چون به ترتیب اول میریم گوشی رو از ثلث حساب میکنیم میدیم ممکن تو چهارمی ثلث پر بشه بعد دیگه هیچی.

2- وصیت دوم وصیت دفعی است.وصیت دفعی یعنی ارزش وصایا برابر موصی برابر است .خیلی دشوار چون اگر ثلث راه نداد چیکار کنیم از اولی بزنیم یا اخری از کی بزنیم.به ناچار باید به همه بزنیم.

ماده ۸۴۹: اگر موصی زیاده بر ثلث، به ترتیب معینی، وصیت به اموری کرده باشد و ورثه زیاده بر ثلث را اجازه نکنند به همان ترتیبی که وصیت کرده است از ترکه خارج می‌شود تا میزان ثلث و زاید بر ثلث باطل خواهد شد و اگر وصیت به تمام، یک دفعه باشد زیاده از همه کسر می‌شود.

ماده باید اینجوری مینوشت: و اگر وصیت دفعی باشد،ماده گفته و اگر وصیت به تمام، یک دفعه باشد.